Sơn lót là gì? Thành phần, công dụng, kinh nghiệm mua & thi công

Sơn lót( Primer paint ) còn gọi là sơn nền – là lớp sơn đầu tiên được thi công lên bề mặt vật liệu trước khi sơn phủ màu. Trong quy trình sơn nhà, sơn lót đóng vai trò quan trọng, cùng Sơn Thủ Đô tìm hiểu về thành phần, công dụng, kinh nghiệm chọn sơn lót và thi công đúng kỹ thuật

Thành phần của sơn lót

Chất tạo màng: Đây là thành phần quyết định khả năng bám dính, tính chất và độ bền của sơn lót. Phổ biến là nhựa acrylic ( với sơn tường hồ vữa, bê tông ), epoxy ( sơn sàn ), polyurethane ( chất chống thấm ), hoặc nhựa alkyd ( sơn gỗ, kim loại )…

Dung môi: Giúp sơn có độ lỏng, dễ thi công và dễ dàng thẩm thấu vào bề mặt. Dung môi có thể là nước ( với sơn lót gốc nước) hoặc các chất hữu cơ như Aceton, Toluen , Xylen… ( với sơn dầu, sơn chống thấm, sơn bảo vệ…).

Chất phụ gia (Additives): Chất phá bọt, phân tán, chất bảo quản… Và các chất giúp cải thiện các tính năng của sơn như:

• Phụ gia chống nấm mốc
• Phụ gia kháng kiềm: chống kiềm từ hồ vữa gây lão hoá sơn màu từ bên trong tường
• Chất chống ăn mòn: Đối với sơn lót dùng cho kim loại, để bảo vệ bề mặt khỏi sự tác động của nước và không khí.

Bột màu( thường có màu trắng hoặc màu xám nhạt ) và chất độn (Fillers)

Công dụng chính của sơn lót

• Tăng khả năng bám dính: Sơn lót đóng vai trò như một lớp “ kết dính” giữa sơn phủ màu và bề mặt ( tường, gỗ, kim loại hay bê tông…). Tránh tình trạng bong tróc và phồng rộp
• Bảo vệ bề mặt: Đối với tường hồ vữa, bê tông… sơn lót giúp bổ sung khả năng chống thấm, hạn chế ẩm mốc và kháng kiềm hóa từ bên trong hồ vữa gây ra. Đối với kim loại, sơn lót chống gỉ sét, kéo dài tuổi thọ của vật liệu. Đối với gỗ, sơn lót ngăn ngừa mối mọt, giúp gỗ bền hơn. Tăng độ bền sơn phủ từ 3-5 năm
• Tăng tính thẩm mỹ: Sơn lót hỗ trợ che lấp đầy các vết rỗ nhỏ li ti để bề mặt lớp sơn màu mịn hơn. Sơn lót đóng vai trò làm lớp nền giúp màu sắc của sơn phủ màu hiển thị chính xác và đồng đều hơn.
• Kháng khuẩn, chống nấm mốc: Trời mưa kéo dài, thời tiết nồm ẩm gây thấm dột sau đó, nấm mốc xuất hiện. Vì vậy, lớp sơn lót bổ sung phụ gia kháng khuẩn và nấm mốc sẽ hỗ trợ thêm cho lớp sơn phủ
• Tiết kiệm chi phí: Sơn lót có giá thành rẻ hơn sơn phủ. Sơn lót giúp giảm lượng sơn phủ cần sử dụng, do lớp sơn phủ sẽ không bị ngấm ( hút ) quá nhiều vào bề mặt. Ngoài ra, việc bảo vệ bề mặt bằng sơn lót giúp kéo dài tuổi thọ của công trình, giảm chi phí bảo trì và sửa chữa sau này.

Các Loại Sơn Lót

Sơn lót gốc nước

Sơn lót gốc nước là loại sơn lót sử dụng nước làm dung môi chính, không chứa nhiều hóa chất độc hại, đảm bảo an toàn cho người sử dụng và thân thiện với môi trường

Ưu điểm:

• Độ bền cao, khả năng chống thấm, chống nấm mốc hiệu quả
• Thời gian khô nhanh, thường chỉ từ 1-2 giờ, giúp rút ngắn thời gian thi công
• Dễ dàng làm sạch dụng cụ sau khi sử dụng chỉ với nước sạch

Sơn lót gốc nước được ứng dụng phổ biến trong xây dựng hiện nay cho các bề mặt ngoại thất, nội thất như tường thạch cao, bê tông, tường hồ vữa…

Sơn lót gốc dầu

Sơn lót gốc dầu là loại sơn lót sử dụng các chất hữu cơ làm dung môi. VD:  Aceton, Toluen , Xylen…

Ưu điểm

• Hỗ trợ khả năng chống thấm: Sơn lót gốc dầu tạo thành một lớp màng bảo vệ hiệu quả, ngăn không cho nước thấm qua bề mặt
• Độ bền cao: Sơn lót gốc dầu có khả năng chịu đựng tốt trước các tác động của thời tiết và môi trường như mưa, nắng, gió, bụi.
• Bảo vệ hiệu quả các bề mặt kim loại: Với đặc tính chống gỉ, sơn lót gốc dầu là lựa chọn lý tưởng cho các bề mặt kim loại như cổng, hàng rào, cửa sắt.

Sơn lót gốc dầu có độ bền cao hơn gốc nước nhưng có mùi khá mạnh và chứa nhiều hàm lượng VOC bay hơi gây hại nên ít phổ biến. Khi thi công trong không gian kín, chủ nhà nên đảm bảo thông gió tốt và sử dụng các thiết bị bảo hộ phù hợp.

Sơn lót chống kiềm

Sơn lót chống kiềm là loại sơn lót chuyên dụng được phát triển để xử lý và bảo vệ bề mặt khỏi hiện tượng kiềm hóa – một vấn đề phổ biến ở các công trình xây dựng mới. 

Thành phần bổ sung: Các chất phụ gia trung hòa kiềm như oxit kẽm (zinc oxide), muối kẽm, hoặc các hợp chất hóa học khác có khả năng ngăn chặn sự thẩm thấu của kiềm (thường xuất hiện trong tường bê tông hoặc vữa mới)

Ưu điểm của sơn lót chống kiềm bao gồm:

• Ngăn chặn hiệu quả hiện tượng phấn hóa và bong tróc sơn do kiềm
• Tạo lớp bảo vệ ngăn muối kiềm thẩm thấu và phá hỏng lớp sơn phủ
• Tăng cường độ bám dính cho lớp sơn phủ trên bề mặt có độ pH cao
• Khả năng chống thấm nước tốt, bảo vệ bề mặt khỏi độ ẩm
• Độ bền cao, gia tăng tuổi thọ cho lớp sơn phủ

Sơn lót gốc nước chống kiềm được sử dụng rất phổ biến hiện nay cho sơn tường nội – ngoại thất, tường bê tông, thạch cao, tường hồ vữa đã quét vôi…

Cách sử dụng sơn lót hiệu quả

Chuẩn Bị Bề Mặt

• Làm sạch bề mặt: Quét sạch hoàn toàn bụi bẩn, rêu mốc, và các vết bẩn bám trên bề mặt cần sơn bằng chổi cứng hoặc máy phun áp lực. Đối với bề mặt có dầu mỡ, cần sử dụng dung dịch tẩy rửa phù hợp để loại bỏ hoàn toàn.
  
• Xử lý vết nứt và lỗ hổng: Kiểm tra kỹ bề mặt để phát hiện các vết nứt, lỗ hổng. Sử dụng bột trét tường để trám và làm phẳng các khuyết tật này. Chờ bột trét khô hoàn toàn trước khi tiếp tục các bước tiếp theo.
  
• Mài nhẵn bề mặt: Sử dụng giấy nhám có độ nhám phù hợp (thường là P180-P220) để mài nhẵn toàn bộ bề mặt, đặc biệt là các khu vực đã được trét. Việc mài nhẵn giúp tạo độ nhám vi mô, tăng khả năng bám dính của sơn lót.
  
• Xử lý tường mới: Đối với tường mới xây, cần để bề mặt khô hoàn toàn (thường ít nhất 28 ngày) để giảm độ ẩm và độ kiềm. Có thể sử dụng máy đo độ ẩm để đảm bảo độ ẩm bề mặt dưới 16%.
  
• Làm sạch bụi sau khi mài: Sau khi mài nhẵn, cần loại bỏ toàn bộ bụi mài bằng cách quét, hút bụi hoặc lau bằng khăn ẩm. Đảm bảo bề mặt hoàn toàn sạch sẽ và khô ráo trước khi tiến hành thi công sơn lót.
  
• Xử lý khu vực bị rêu mốc: Đối với những khu vực bị rêu mốc, cần sử dụng dung dịch chống nấm mốc chuyên dụng, làm sạch kỹ và đảm bảo khu vực đó được xử lý triệt để trước khi thi công sơn lót.
  

Thi Công Sơn Lót

Số lớp sơn lót cần thiết:

• Bề mặt mới chưa sơn: Thông thường cần 1-2 lớp sơn lót. Bề mặt đã thi công bột bả cần 1 lớp sơn lót
• Bề mặt sơn lại ( lớp sơn vẫn còn tốt ): Nếu chỉ thay đổi màu sắc mà không thay đổi loại sơn (từ gốc nước sang gốc dầu hoặc ngược lại), có thể chỉ cần 1 lớp sơn lót.
• Bề mặt có sự thay đổi màu lớn: Khi chuyển từ màu tối sang màu sáng, có thể cần đến 2 lớp sơn lót để đảm bảo màu sơn phủ hiển thị chính xác.
• Bề mặt có vấn đề đặc biệt: Đối với các bề mặt bị ố vàng, có vết bẩn khó tẩy hoặc bị kiềm hóa nặng, có thể cần đến 2-3 lớp sơn lót có bổ sung kháng kiềm

Thời gian khô trước khi sơn phủ:

• Sơn lót gốc nước: Thông thường cần 2-4 giờ để khô mặt và 6-8 giờ để khô hoàn toàn trước khi thi công lớp tiếp theo.
• Sơn lót gốc dầu: Cần nhiều thời gian hơn, khoảng 6-8 giờ để khô bề mặt và 24 giờ để khô hoàn toàn, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và không gian thi công.

Kỹ thuật thi công:

• Khuấy đều sơn trước khi sử dụng, không pha loãng quá mức khuyến cáo của nhà sản xuất.
• Sử dụng dụng cụ phù hợp: cọ sơn chất lượng tốt cho các góc và cạnh, ru-lô cho các bề mặt rộng, hoặc súng phun cho các dự án lớn.
• Thi công theo hướng từ trên xuống dưới đối với tường và từ trong ra ngoài đối với sàn để dễ dàng kiểm soát khu vực đã sơn.
• Thi công đều tay, tránh sơn quá dày hoặc quá mỏng, đảm bảo độ phủ đồng đều trên toàn bộ bề mặt.
• Trong điều kiện lý tưởng, nên thi công ở nhiệt độ 15-30°C và độ ẩm không quá 85%.

Lưu ý quan trọng: Hãy đảm bảo mỗi lớp sơn lót đã khô hoàn toàn trước khi thi công lớp tiếp theo

Kinh Nghiệm Thi Công Sơn Lót

Kinh nghiệm liên quan đến sơn lót của Sơn Thủ Đô:

Đối với bề mặt gỗ mới, việc xử lý đúng cách trước khi sơn lót đóng vai trò quyết định. Bạn cần đảm bảo gỗ đã được xử lý chống mối mọt và đạt độ ẩm chuẩn (12-16%). Sau đó, mài nhẹ bề mặt theo hướng vân gỗ, không phải ngược lại, để tránh làm xước gỗ. Đối với gỗ cứng như lim, cẩm lai, điều quan trọng là sử dụng sơn lót chuyên dụng có khả năng thẩm thấu tốt và bám dính cao.

Với bề mặt kim loại, đặc biệt là sắt thép, việc loại bỏ hoàn toàn gỉ sét là bắt buộc. Nhiều thợ sơn chuyên nghiệp khuyên rằng sau khi loại bỏ gỉ, nên thi công sơn lót ngay trong vòng 4 giờ để tránh sự hình thành lại của lớp gỉ mỏng trên bề mặt. Một mẹo nhỏ là sử dụng dấm trắng để làm sạch các vết gỉ khó tiếp cận trước khi sơn lót.

Đối với bề mặt tường cũ đã được sơn nhiều lần, các chuyên gia khuyên bạn nên kiểm tra độ bám dính của lớp sơn cũ trước khi quyết định có cạo bỏ hoàn toàn hay không. Một cách đơn giản là dán băng keo lên tường rồi giật mạnh ra – nếu có nhiều mảng sơn bong theo băng keo, bạn cần cạo bỏ toàn bộ lớp sơn cũ. Ngược lại, nếu lớp sơn cũ vẫn bám dính tốt, bạn chỉ cần mài nhẹ để tạo độ nhám và thi công sơn lót trực tiếp lên trên.

Một sai lầm phổ biến khi thi công sơn lót là việc quét sơn quá dày. Nhiều người nghĩ rằng một lớp sơn lót dày sẽ bảo vệ bề mặt tốt hơn, nhưng thực tế lại ngược lại. Lớp sơn lót quá dày sẽ khô không đồng đều, dễ gây hiện tượng bọt khí, lỗ kim châm hoặc bong tróc theo thời gian. Thay vào đó, hãy thi công 2-3 lớp sơn lót mỏng, đều và để khô hoàn toàn giữa các lớp.

Khuấy đều sơn trước khi sử dụng, nên khuấy từ đáy lên trên trong ít nhất 3-5 phút để đảm bảo các thành phần của sơn được trộn đều với nhau. Điều này đặc biệt quan trọng đối với sơn lót chống kiềm và sơn lót chống rỉ, vì các thành phần hoạt tính có xu hướng lắng xuống đáy sau thời gian lưu trữ tại kho

Đừng quên xem dự báo thời tiết, nên chọn ngày nắng nhẹ, độ ẩm thấp. Không nên sơn khi thời tiết nồm ẩm, mưa nhiều. Trường hợp bắt buộc, chỉ nên thi công ở tường trong nhà và sử dụng máy hút ẩm

Lựa chọn hãng sơn lót

Việc lựa chọn sơn lót phù hợp đóng vai trò quyết định đến thành công của dự án sơn. Các công trình dân dụng thường sử dụng sơn lót gốc nước, ít sử dụng gốc dầu

Sơn lót ngoại thất được thiết kế để chịu đựng các điều kiện khắc nghiệt như mưa, nắng, nhiệt độ thay đổi, trong khi sơn lót nội thất tập trung vào khả năng tạo bề mặt đẹp và an toàn cho sức khỏe

Mỗi bề mặt khác nhau sẽ yêu cầu các loại sơn lót khác nhau. Ví dụ, đối với tường mới xây, sơn lót chống kiềm là bắt buộc; trong khi đó, bề mặt kim loại cần sơn lót chống gỉ chuyên dụng, và bề mặt gỗ lại phù hợp với sơn lót gốc dầu để ngăn chặn tình trạng mục nát.

Lựa chọn các thương hiệu sơn uy tín như Dulux, Jotun, CTmax, Kova, Jymec…

Cân nhắc đến các yếu tố môi trường như điều kiện thời tiết tại địa phương, độ ẩm trung bình, và mức độ ô nhiễm để lựa chọn sơn lót có khả năng chống chịu phù hợp. 

Cân nhắc về giá thành cho phù hợp với kinh tế

Những Điều Cần Lưu Ý Khi Sử Dụng Sơn Lót

• Độ ẩm của bề mặt: Độ ẩm quá cao là nguyên nhân chính khiến sơn lót không bám dính tốt và dễ bị bong tróc. Hãy đảm bảo bề mặt cần sơn có độ ẩm dưới 16% bằng cách sử dụng máy đo độ ẩm chuyên dụng. Đối với tường mới xây, cần chờ ít nhất 28 ngày để vữa khô hoàn toàn trước khi tiến hành sơn lót.
  
• Nhiệt độ khi thi công: Nhiệt độ lý tưởng để thi công sơn lót nằm trong khoảng 15-35°C. Nhiệt độ quá thấp sẽ làm chậm quá trình khô và có thể ảnh hưởng đến chất lượng màng sơn, trong khi nhiệt độ quá cao làm sơn khô quá nhanh, không kịp thẩm thấu vào bề mặt để tạo độ bám dính tốt.
  
• Điều kiện thời tiết khi thi công: Tránh thi công sơn lót trong điều kiện thời tiết mưa, độ ẩm không khí quá cao (trên 85%), hoặc có gió mạnh. Đối với công trình ngoại thất, nên chọn ngày nắng ráo, tránh 2-3 ngày sau khi trời mưa và đảm bảo không có dự báo mưa trong vòng 24 giờ sau khi thi công.
  
• Độ phủ và định mức sử dụng: Tuân thủ đúng định mức sử dụng do nhà sản xuất khuyến cáo, thông thường khoảng 8-10m²/lít. Việc sơn quá mỏng sẽ không đủ bảo vệ bề mặt, trong khi sơn quá dày có thể gây nứt, nhăn và kéo dài thời gian khô.
  
• Thời gian khô giữa các lớp: Chờ đợi đủ thời gian khô giữa các lớp sơn lót (nếu cần nhiều lớp) và trước khi sơn phủ. Việc thi công lớp tiếp theo khi lớp trước chưa khô hoàn toàn có thể dẫn đến hiện tượng bong tróc, nứt nẻ về sau.
  
• Bảo quản sơn đúng cách: Đậy kín thùng sơn sau khi sử dụng, bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và nguồn nhiệt. Không để sơn đóng băng (đối với sơn gốc nước) hoặc tiếp xúc với ngọn lửa (đối với sơn gốc dầu).
  
• An toàn khi sử dụng: Luôn mang đồ bảo hộ như găng tay, kính bảo vệ mắt khi thi công sơn lót. Đảm bảo khu vực thi công được thông gió tốt, đặc biệt khi sử dụng sơn lót gốc dầu. Tránh để sơn tiếp xúc trực tiếp với da và mắt.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Sơn Lót

Khi tìm hiểu về sơn lót, nhiều người thường có những thắc mắc tương tự nhau. Dưới đây là những câu hỏi phổ biến nhất và câu trả lời từ Sơn Thủ Đô:

Có cần sơn lót cho bề mặt đã sơn trước đó không?

Câu trả lời ngắn gọn là: thường thì có, nhưng tùy thuộc vào tình trạng của lớp sơn hiện tại. Nếu bề mặt đã sơn vẫn còn trong tình trạng tốt (không bong tróc, không bị bẩn nặng, không đổi màu), bạn có thể chỉ cần làm sạch, mài nhẹ và sơn phủ trực tiếp. Tuy nhiên, nếu bạn đang chuyển từ một màu tối sang màu sáng hơn, hoặc thay đổi loại sơn (từ gốc dầu sang gốc nước hoặc ngược lại), sơn lót là bước không thể thiếu.

Sơn lót có thể dùng cho bề mặt kim loại không?

Tuyệt đối có thể! Thực tế, sơn lót chuyên dụng cho kim loại là bước vô cùng quan trọng để bảo vệ bề mặt kim loại khỏi gỉ sét và ăn mòn. Các loại sơn lót chống gỉ chứa các thành phần đặc biệt như kẽm phosphate hoặc các hợp chất chống oxy hóa khác, tạo thành lớp bảo vệ hiệu quả cho kim loại. Đối với bề mặt kim loại ngoài trời, việc sử dụng sơn lót chuyên dụng có thể kéo dài tuổi thọ của công trình lên đến 8 – 10 năm.

Làm thế nào để chọn sơn lót phù hợp với bề mặt tường?

Việc chọn sơn lót phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Đối với tường mới xây (dưới 1 năm), nên chọn sơn lót chống kiềm để ngăn chặn hiện tượng kiềm hóa. Với tường cũ đã sơn nhiều lần trước đó, có thể cân nhắc sơn lót đa năng hoặc sơn lót có khả năng cách ly vết bẩn. Đối với tường có vấn đề về nấm mốc, cần chọn sơn lót kháng nấm. Và đừng quên xem xét môi trường sử dụng: phòng tắm, nhà bếp cần sơn lót có khả năng kháng ẩm cao hơn so với phòng khách hay phòng ngủ.

Sơn lót có ảnh hưởng đến sức khỏe không?

Tùy thuộc vào loại sơn lót bạn chọn. Sơn lót gốc dầu thường chứa lượng VOC (hợp chất hữu cơ dễ bay hơi) cao hơn, có thể gây kích ứng đường hô hấp, đau đầu hoặc chóng mặt nếu tiếp xúc trong không gian kín. Ngược lại, sơn lót gốc nước thân thiện với môi trường hơn và ít tác động đến sức khỏe hơn. Hiện nay, nhiều nhà sản xuất đã phát triển các dòng sơn lót “xanh” với hàm lượng VOC thấp hoặc không chứa VOC, an toàn hơn cho người sử dụng và môi trường. Dù vậy, bạn vẫn nên đảm bảo thông gió tốt khi thi công bất kỳ loại sơn nào.

Sơn lót có thể sử dụng như lớp sơn phủ cuối cùng không?

Không nên! Sơn lót được thiết kế với mục đích chính là tạo độ bám dính và bảo vệ bề mặt, không phải để tạo vẻ đẹp thẩm mỹ. Nó thường không có khả năng chống UV, chống bám bẩn hay độ bền màu như sơn phủ. Hơn nữa, sơn lót thường không được thiết kế để chống chịu các tác động trực tiếp từ môi trường. Vì vậy, luôn hoàn thiện công trình với lớp sơn phủ phù hợp để đảm bảo cả độ bền và tính thẩm mỹ.

Có thể trộn sơn lót với sơn phủ để tiết kiệm chi phí không?

Tuyệt đối không! Đây là một sai lầm nghiêm trọng mà nhiều người không chuyên thường mắc phải. Sơn lót và sơn phủ có công thức hóa học khác nhau, được thiết kế cho các mục đích khác nhau. Việc trộn lẫn chúng sẽ làm giảm hiệu quả của cả hai loại sơn, dẫn đến lớp sơn kém chất lượng, dễ bong tróc và không bảo vệ được bề mặt như mong muốn.

Tất cả nội dung bài viết được kiểm duyệt và chia sẻ kinh nghiệm từ Sơn Thủ Đô